Ja sa pjesë e trurit nevojitet për të jetuar
Një rast që e ilustron këtë më së miri është ai i EG, e cila, pa e ditur, ka jetuar pa një pjesë të madhe të trurit të saj. Ajo kishte humbur të gjithë lobin e përkohshëm të majtë, një pjesë e rëndësishme e trurit që është përgjegjëse për përpunimin e dëgjimit, kujtesën dhe gjuhën. Ky dëm ka ndodhur për shkak të një kisti që u zhvillua gjatë fëmijërisë dhe shkaktoi dëmtim të trurit.
Megjithatë, pavarësisht se i mungonte kjo pjesë e trurit, EG vazhdoi të jetonte një jetë normale. Ajo mund të lexonte dhe kishte një fjalor më të pasur se mesatarja, dhe madje fliste rusishten si gjuhë të dytë. Si mund të ndodhte kjo? Shkencëtarët, përfshirë Evelina Fedorenko, profesoreshë asociate në MIT, zbuluan se truri i EG ishte i aftë të përshtatej. Zona që zakonisht është përgjegjëse për detyrat e gjuhës, që zakonisht është e vendosur në anën e majtë të trurit, ishte ‘zhvendosur’ në anën e djathtë të trurit të saj.
Një shembull tjetër që tregon fleksibilitetin e trurit është puna e Dr. Ëilliam Bingaman, një neurokirurg i njohur, i cili ka kryer më shumë se 500 operacione hemisferektomie – një procedurë ku një hemisferë e trurit hiqet për të trajtuar epilepsinë. Ndonëse ky operacion është një ndërhyrje radikale, shumë individë që kanë kaluar një hemisferektomi janë të aftë të funksionojnë dhe të jetojnë një jetë normale. Ata mund të shkollohen, të krijojnë familje dhe të kenë aftësi të plota njohëse.
Sidoqoftë, nuk është gjithmonë kështu. Disa pjesë të trurit janë thelbësore për funksionet bazë të trupit, si frymëmarrja dhe rrahjet e zemrës, dhe dëmtimi i këtyre zonave mund të jetë fatal. Kjo është e vërtetë për trungun e trurit, talamusin dhe ganglia bazale, të cilat janë përgjegjëse për procese jetike që nuk mund të zëvendësohen.
Një faktor tjetër që ndikon në rikuperimin nga dëmtimi i trurit është mosha. Shumë studiues janë të mendimit se sa më i ri të jetë një individ kur ndodh dëmtimi, aq më i mundshëm është rikuperimi i funksioneve të trurit. Për shembull, operacionet të tilla si ‘hemisferoktomia’ janë më të suksesshme, kur bëhen te fëmijët më të rinj se dy vjeç. Kjo ndodh sepse truri i fëmijëve ka një aftësi më të madhe për t’u adaptuar dhe për të krijuar lidhje të reja nervore.
Megjithatë, kjo nuk është gjithmonë e thjeshtë. Dëmtimi i trurit të vogël, një pjesë shumë e rëndësishme e trurit për ekuilibrin, lëvizjen dhe koordinimin, mund të ketë pasoja serioze. Ky është një tjetër shembull i një pjese të trurit që nuk mund të kompensohet lehtë.
Një rast tjetër që tregon sa të çuditshëm mund të jenë truri dhe adaptimi i tij është ai i një gruaje që mësoi vetëm në moshën 20-vjeçare se kishte lindur pa trurin e vogël. Pavarësisht se kishte disa vështirësi me të folurit dhe lëvizjen, ajo ishte në gjendje të jetonte një jetë relativisht normale. Ky lloj i zbulimit shpesh ndodh gjatë testeve imazherike të palidhura dhe është një shembull tjetër se sa shumë truri mund të përshtatet dhe të ndryshojë për t’u përshtatur me kushtet.
Truri i njeriut është shumë më i fuqishëm dhe më fleksibël se sa mendohet zakonisht. Shumë nga funksionet tona mund të mbështeten në disa pjesë të trurit, por truri ka aftësinë për të rikuperuar dhe për t’u adaptuar pas dëmtimeve të caktuara. Megjithatë, ka zona të trurit që janë thelbësore për mbijetesën, dhe dëmtimi i këtyre zonave mund të jetë fatal. Aftësia e trurit për të përshtatur funksionet e tij është një dëshmi e jashtëzakonshme e kompleksitetit dhe mundësive të trupit njerëzor. Syri.net-CNN.gr.
